021-66715011
دنیای بدون ابزارآلات را می‌توان تصور کرد؟ نه تنها امروز و در قرن 21 چنین کاری ممکن نیست، بلکه از قرن‌های گذشته به این طرف نیز، دیگر نمی‌توان زندگی فردی و اجتماعی بشر را خالی از ابزارآلات صنعتی به ذهن آورد، چراکه جنس نیازهای انسان گسترش یافته و به تبع آن، شیوه پاسخگویی به آن نیز تغییر پیدا کرده است. به بیان بهتر، در دنیای کنونی برای کارهایی مانند اندازه گیری، کنترل قطعات کار یا تعمیرات از ابزارآلات استفاده می‌کنیم. می‌توان اینطور تعبیر کرد که اگر قرار باشد زندگی منهای ابزارآلات ادامه داشته باشد، مانند این است که بخواهیم یک کوه را با دست جا به جا کنیم! در این مطلب نگاهی داریم به تاریخچه اختراع ابزارآلات صنعتی و همچنین دیگر واقعیت‌هایی که درباره آن وجود دارد.
تاریخچه ابزارآلات صنعتی در ایران
انواع ابزارآلات صنعتی
چالش‌های صنعت ابزارآلات
چشم‌انداز صنعت
اولین ابزارهای صنعتی در عصر حجر ساخته شده است. برای درک بهتر موضوع باید بدانیم عصر حجر چه زمانیست؟ پیش از تاریخ، قبل از اینکه انسان بتواند بنویسد، دورانی بوده است که به «عصر حجر» معروف است. آدمیزاد حداقل مدت دویست هزار سال است که روی زمین زندگی می‌کند، ولی تقریبا تا ۹۰۰۰ سال پیش نوشتن را شروع نکرد؛ بنابراین دوران ماقبل تاریخ بسیار طولانی بوده است، چون بشر در این دوره ساختن ابزار و آلات سنگی را یاد گرفته و همین دوره را عصر حجر می‌خوانند. ابزارهای اولیه اصولا از سنگ، چوب و … تهیه می‌شد، چرا که تنها مواد اولیه در دسترس بود و به مرور زمان ابزارهای جدیدتری برای کارهای مختلفی اختراع شد. در آن زمان، افراد به دلیل اینکه نیازمند طعام و شکار بودند، به ساخت و ساز ابزارآلات دستی روی آوردند، ابزارهایی که از چوب و سنگ نظیر چکش و نیزه ساخته می‌شدند، اما با گذشت زمان ابزارهای دستی شکل پیشرفته‌تری به خود گرفت.
همانطور که اشاره شد، ابزارهای اولیه در عصر حجر همگی از سنگ ساخته شده‌اند و برای کاربردی‌تر کردن آن، لبه‌های سنگ را می‌تراشیدند و با تیز کردن آن، کارهایی نظیر برش دادن، خراشیدن و خرد کردن انجام می‌دادند. با آغاز دوران پیدایش جوامع و یکجانشینی در این زمینه نیز پیشرفت‌هایی حاصل شد. در این دوره که به ده هزار سال ق.م بازمی‌گردد، انسان‌ها برای برطرف کردن نیازهای خود به دامداری و دامپروری و کشاورزی روی آوردند و این دوره را عصر حجر جدید نامیدند که به ده هزار سال قبل از مسیح بر می‌گردد.
با شروع یکجانشینی، افزایش جمعیت هم اتفاق افتاد و بعد نیاز به ابزارآلات هم در راستای رشد کشاورزی افزایش یافت؛ ابزارهایی مثل داس، کاسه، ظروف و ابزار‌آلاتی که به کمک آنها بتوان آشپزی کرد و همینطور تبرهای تیزی که حتی بعد از کند شدن قابلیت تیز کردن مجدد داشتند. البته بعد از کشف آتش، فلزات هم جایگاه واقعی خود را پیدا کردند، فلزاتی مانند مس و برنز که به عنوان ظروف استفاده می‌شد و سپس با توجه به اینکه آتش در صنعت آهنگری هم به کار برده شد، فصل جدیدی در تولید ابزارآلات شروع شد. بعد از رنسانس، ابزارآلات دستی جای خود را به ابزارآلات صنعتی و بزرگ‌تر دادند و همین موضوع باعث پیدایش کارخانجات شد و با توجه به این اتفاقات تولید محصولات چندین برابر افزایش یافت. وقتی انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ میلادی اتفاق افتاد نیز بشر طی چهار دوره وارد عصر ابزارهای پیشرفته شد. این چهار دوره به ترتیب عبارت است از: دوره‌ی استفاده از نیروی بخار، دوره کشف و اختراع برق، دوره اضافه شدن رایانه به ابزارآلات و دوره اضافه شدن اینترنت به آنها. در دوره نخست، از نیروی بخار مکانیزه شده، استفاده گردید تا تولید محصولات افزایش یابد، مثلا چرخ‌های ریسندگی که در این دوره تولید شد باعث افزایش تولید نخ حداقل هشت برابر بیشتر از گذشته شد و همین پیشرفت در صنعت سبب شد مشاغل بیشتری ایجاد شود. در دوره دوم که همزمان با اختراع برق بود، روند تولید، شکل دیگری به خود گرفت و سبب شد تا دستگاه صنعتی برقی نیز اختراع شود تا سرعت تولید محصولات را افزایش دهد و این پیچیدگی عامل اصلی دوره‌ی تحولات بود. درباره دو دوره باقی مانده نیز در انتهای همین مطلب صحبت خواهیم کرد.
ابزارآلات صنعتی بر اساس نیرو محرکه‌ای که با آن کار می‌کنند، دسته‌بندی می‌شوند؛
رونق صنعت ابزار آلات در ایران از جنبه‌های مختلفی تهدید میشود و اگر بنا باشد به اختصار به آنها اشاره کنیم باید به این فهرست نگاهی بیاندازیم: واردات بی رویه، قاچاق، نبود بازار مصرف، کمبود نقدینگی و… . بدتر اینکه در بسیاری از موارد برخی مسوولان با تصمیمات غیرکارشناسی، اقتصاد را از مسیر اصلی منحرف و به بی راهه می‌برند. یکی از این موارد را در صنعت ابزارهای دستی شاهد هستیم که با ممنوعیت در واردات، بازار ابزار کشور را دچار چالش های متعددی کرده است. امروزه بیش از ۹۰ درصد ابزارآلات دستی کشور از خارج وارد میشود و در بهترین حالت و اگر خوش‌بینانه به قضیه نگاه کنیم، بیش از ۱۰ درصد نمی توانیم تولید داخلی داشته باشیم. با این وصف شاهد هستیم که چندی پیش ممنوعیت واردات ابزارآلات دستی به تصویب رسید. تعداد کارخانه‌های تولیدکننده ابزار دستی در کشور انگشت‌شمار است و نکته بسیار مهم این که تنوع ابزارآلات دستی بسیار گسترده و فراگیر است و محدود به چکش، آچار رینگی یا تخت، انبردست و پیچ گوشتی نمی‌شود. امروزه آچارهای استراتژیکی داریم که اگر نباشد، بسیاری از صنایع غیر فعال میشود. آچارهای ضدجرقه در صنعت هواپیمایی مصرف میشود. بسیاری از این آچارها در ایران تاکنون تولید نشده و نیاز کشور در صنایع مربوطه فقط از طریق واردات رفع می‌شد و هنوز هم میشود، اما به دلیل ممنوعیت‌های مطرح شده، بازار دچار کمبود فاحش این ابزار و در پی آن ایجاد بازار سیاه و گرانی بی رویه شده است.
در یک نگاه کلی می‌توان گفت چند گزینه باید در کنار هم جمع شود تا بتوان گفت صنعت ابزارآلات رو به پیشرفت است؛ گزینه اول بازار مصرف است که امروزه تشنه تولید کالای ایرانی البته به شرط کیفیت و مرغوبیت است. نکته دوم وجود افراد متخصص و نیروهای توانمند است که خوشبختانه امروزه به اندازه کافی موجود است تا بتوانند آلیاژ مورد نیاز لوازم را تعیین کنند و مهندسانی که بتوانند آنها را به تولید برسانند. از ابتدای قرن بیستم که ماشین‌آلات با کامپیوترها و برنامه‌ریزی هوشمند تطبیق داده شدند، خطای انسانی به حداقلی‌ترین سطح ممکن رسید و به نظر می‌رسد در آینده نیز بتوان این پیشرفت را به سطح بالاتری رساند، زیرا با رشد هوش مصنوعی فصل جدیدی در این صنعت رقم خواهد خورد. اساسا قابلیت اتصال به اینترنت و دریافت برنامه به دستگاه‌ها و ابزار همان حالت ایده‌آلیست که یک افق روشن را پیش روی هر صنعت به خصوص صنعت ابزارآلات می‌گذارد.
